Vreemdelingendetentie in Nederland
Een vreemdeling is iemand die niet de Nederlandse nationaliteit bezit en niet op grond van een wettelijke bepaling als Nederlander moet worden behandeld. Hierbij valt te denken aan asielzoekers, arbeidsmigranten, buitenlandse studenten en gezinsleden die met hun familie herenigd willen worden.
Als mensen naar Nederland komen en hier langer dan drie maanden willen verblijven, hebben ze toestemming van de regering nodig om op het grondgebied van Nederland te mogen verblijven. Mensen hebben de mogelijkheid een aanvraag voor een verblijfsvergunning te doen om rechtmatig in het land te kunnen verblijven.
Vreemdelingendetentie
Als een vreemdeling zo’n verblijfsvergunning niet (meer) heeft, dient hij het land uit eigen beweging te verlaten. Doet hij dit niet, dan verblijft deze persoon vanaf dit moment onrechtmatig in Nederland en kan de vreemdeling in vreemdelingendetentie worden vastgezet. Dit zijn speciale gevangenissen waar vreemdelingen zonder geldige verblijfsdocumenten kunnen worden vastgehouden met als doel uiteindelijk te worden uitgezet. Zij kunnen tot 18 maanden worden vastgehouden. Zij zitten daar dus niet vanwege een strafbaar feit maar alleen omdat ze niet over de juiste documenten beschikken.
Vreemdelingendetentie is een speciale gevangenis voor vreemdelingen die onrechtmatig in Nederland verblijven. Het doel van vreemdelingendetentie is de uitzetting van de vreemdeling naar het land van herkomst of een ander land. Dit lukt lang niet altijd, waardoor vreemdelingen ook weer vrijgelaten kunnen worden. Vreemdelingendetentie mag duren zolang er ‘zicht is op uitzetting’, tot maximaal 18 maanden. De rechtbank kan elke maand opnieuw toetsen of er nog steeds ‘zicht op uitzetting’ is. In de praktijk wordt er de eerste 6 maanden vanuit gegaan dat er nog zicht op uitzetting is. Na deze 6 maanden detentie moet een verlengingsbeslissing genomen worden. De overheid moet dan duidelijker laten zien dat de kans op uitzetting nog bestaat, of dat het de schuld van de migrant zelf is dat uitzetting nog niet is gelukt.
Uitzetting is alleen mogelijk als het land waarheen iemand wordt uitgezet de persoon ook toelaat. Voor toelating in het eigen land is een paspoort of een laissez-passer (eenmalig paspoort) nodig. Veel ambassades willen deze documenten niet zomaar afgeven. Dit maakt uitzetting onmogelijk. Het komt ook vaak voor dat iemand al in een ander Europees land bekend is, omdat hij daar eerder een visum of een verblijfsvergunning heeft aangevraagd, of omdat hij eerder is opgepakt vanwege illegale grensoverschrijding of illegaal verblijf. Op grond van het Dublin-verdrag is dat andere Europese land dan verplicht om deze persoon terug te nemen.
Als er geen zicht meer is op uitzetting, moet de vreemdelingendetentie beëindigd worden. Als een migrant om deze reden is vrijgelaten, heeft hij daarna nog steeds geen verblijfsrecht en wordt hij nog steeds geacht zelfstandig Nederland te verlaten. Hij heeft ook geen recht op onderdak of uitkering. Hierop is één uitzondering: ouders met kinderen mogen niet op straat gezet worden en zij krijgen dus opvang. Iemand die geen verblijfsvergunning heeft, kan telkens opnieuw in vreemdelingendetentie opgesloten worden. Dit kan ook nadat iemand eerder is vrijgelaten omdat er ‘geen zicht op uitzetting’ was. In dit geval zal de rechtbank hoogstwaarschijnlijk de eerste 6 maanden na de vrijlating besluiten dat er geen nieuw zicht op uitzetting is ontstaan. Maar als er wél nieuwe omstandigheden zijn, kan het besluit van de rechtbank anders uitvallen.
Kinderen mogen maximaal 2 weken in vreemdelingendetentie blijven. Ouders met kinderen, die hun kind bij zich willen houden, kunnen dus ook maximaal 2 weken in vreemdelingendetentie worden gehouden. Kinderen die met hun ouders op Schiphol asiel aanvragen kunnen langer vastzitten, namelijk tijdens de procedure (maximaal 6 weken) plus de uitzettingstermijn (maximaal 2 weken).
Op dit moment worden volwassen mannen in vreemdelingenbewaring gedetineerd in Detentiecentrum Rotterdam.
Families en minderjarige vreemdelingen worden gedetineerd in de Gesloten Gezinsvoorziening Zeist.
In Justitieel Complex Schiphol verblijven asielzoekers die Nederland zijn binnengekomen via de buitengrenzen van het Schengengebied gedurende hun asielprocedure.