Nieuwsbrief Juli 2011

Nieuwsbrief 2-2, juli 2011

1. Raad van Europa onderzoek detentie in Nederland
   Internationaal perspectief
   .
2. Een greep uit het klachtenarsenaal
   Meldpunt Vreemdelingendetentie
   .
3. Antidepressiva uitgedeeld als snoepjes

In het nieuws

1. Van detentie tot kwetsbaarheid
   Publicaties

2. Aanbeveling wordt feit

           In de politiek

6. Niet nodeloos in isoleer en extra zorgplicht jegens zwangere vrouwen

Rechtspraak

 

1. Raad van Europa onderzoekt detentie in Nederland

Nederland weer op de agenda van CPT

Jaarlijks brengt de Commissie voor de Preventie van Marteling en Onmenselijke behandeling (CPT) van de Raad van Europa ad hoc bezoeken aan verschillende lidstaten om de behandeling van gevangenen te onderzoeken. In 2007 uitte de commissie kritiek op het sobere regime in detentie en het gebruik van de afzonderingscellen in Nederland. Dit najaar staat er weer een bezoek aan Nederland op de agenda.

Op basis van de klachten die het Meldpunt ontvangen heeft, is er aan het CPT een brief geschreven over de omstandigheden in de Nederlandse vreemdelingendetentie. Daarin is naar voren gebracht dat de medische zorg, het geweld in detentie, het gebruik van de isoleercellen en het gebruik van handboeien en andere vrijheidsbeperkende middelen bij het vervoer, bijzondere aandacht behoeven. De commissie is in deze brief gewezen op de grote impact die deze onnodig zware maatregel heeft op de vreemdelingen in bewaring.

2. Een greep uit het klachtenarsenaal 

Medische zorg wederom in de schijnwerpers

De medische zorg in detentie blijft het belangrijkste thema van de meldingen die binnenkomen. In april en mei ontving het meldpunt 5 klachten, voornamelijk over de toegang tot de medische zorg.

Een klacht die er uit sprong was afkomstig van een vrouw die al ruim negen maanden in bewaring zat. De vrouw had veel klachten over haar buik vanwege een vleesboom. In detentie kreeg ze, voor het hevige bloedverlies als gevolg van de vleesboom, alleen staaltabletten. Haar klachten namen toe. De voorgeschreven paracetamol kon haar pijn niet wegnemen, maar sterkere pijnstillers werden haar niet gegeven. Ook kreeg de vrouw geen mogelijkheid om een fysiotherapeut te zien voor haar rugklachten. Het raadplegen van de detentiearts sorteerde geen effect. Uiteindelijk is er een bemiddelingsverzoek gevraagd bij de medisch adviseur van de Minister van Justitie en is de vrouw alsnog door een arts bezocht.

Verder kwamen er deze periode twee meldingen binnen van gedetineerden die, wellicht gedreven door de detentie- omstandigheden, dreigden met het plegen van suïcide. Het meldpunt heeft, net als bij eerdere en vergelijkbare meldingen, onmiddellijk contact opgenomen met het betreffende detentiecentrum.

 

3. Antidepressiva uitgedeeld als snoepjes

Iedere dag één uur luchten

Sheila Kamerman, journaliste van NRC-next, bezocht Fariborz Panahi (40) in kamp Zeist.

Panahi verblijft al een maand in detentiecentrum Zeist, eerder zat hij al dertien maanden vast. Hij deelt zijn cel van tweeënhalf bij drie meter met een jonge Iraniër van 26. Overdag is de celdeur open. De vreemdelingen kunnen dan in de kleine recreatieruimte tafelvoetballen of pingpongen. Panahi geeft inzicht in de zware detentie- omstandigheden, vijf uur ’s avonds tot half negen ’s morgens op de cel zitten, antidepressiva die worden uitgedeeld als snoepjes en de gekmakende onzekerheid.

 

Prominent juriste uit kritiek op gebruik handboeien en isoleercellen

Galina Cornelisse, Universitair docente internationaal en Europees recht aan de VU, geeft in de mei editie van het juridische maandblad Ars Aequi een kritische beschouwing van de implementatie van mensenrechten in vreemdelingenbewaring.

 

4. Van detentie tot kwetsbaarheid  

Nieuw dossier over honger- en dorststakingen van de Commissie van Toezicht

Honger- en dorststakingen vormen voor gedetineerden soms een laatste middel om deenorme frustratie over hun detentie te uiten. Naar aanleiding van dit feit heeft de Commissie van Toezicht, welke toezicht houdt op het reilen en zeilen binnen een justitiële inrichting, een nieuw dossier geopend over honger- en dorststakingen. Het dossier geeft aan wanneer sprake is van een honger- of dorststaking en het toepassen van dwangvoeding. Daarnaast bevat het document protocollen omtrent de stakingen en een casus van de Ombudsman.

Belgische Jesuit Refugee Service publiceert onderzoek 

De Belgische afdeling van de “Jesuit Refugee Service (JRS)” heeft een rapport uitgebracht over de resultaten voor België naar aanleiding van een Europees onderzoek naar de kwetsbaarheid van vreemdelingen in gesloten centra. Het rapport maakt inzichtelijk welke mechanismen en factoren iedere gedetineerde kwetsbaar kunnen maken. Hiervoor werden diepgaande gesprekken gevoerd met 64 personen die in drie verschillende gesloten centra verbleven. Het onderzoek bevestigt dat vrijheidsberoving op iedere vreemdeling een grote impact heeft.  De vreemdelingen ervaren de vasthouding als iets wat hen overrompelt, stigmatiseert en moreel kwetst. Het Meldpunt ziet sterk uit naar een rapport met de resultaten voor Nederland naar aanleiding van dit Europese onderzoek.

 

Gebruik van meerpersoonscellen thematisch onderzocht 

De Inspectie voor de Sanctietoepassing (ISt) constateert in een themarapport dat het gebruik van meerpersoonscellen in vreemdelingenbewaring op grotere schaal wordt toegepast dan in het gevangeniswezen. Zo is binnen het gevangeniswezen 8 procent van de cellen meerpersoons, tegenover 94 procent binnen vreemdelingenbewaring. Het standaard gebruiken van deze cellen staat op gespannen voet met de European Prison Rules. Deze  bepalen namelijk dat het regime van vreemdelingenbewaring niet zwaarder of belastender mag zijn dan dat in een gewone gevangenis. De ISt beveelt aan om op grond van humanitaire redenen minimaal die vreemdelingen op een éénpersoonscel te plaatsen die daar, na verloop van tijd, behoefte aan hebben.

In het rapport wordt eveneens het verontrustende feit naar voren gebracht dat vreemdelingen die in een bepaald gebouw in Zeist verblijven, te maken hebben met ademhalingsproblemen en andere gezondheidsklachten. Deze klachten zijn te herleiden tot de gebrekkige klimaatbeheersing aldaar. Om er voor te zorgen dat er in warme periodes in ieder geval voldoende ventilatie is, is volgens de inspectie minimaal vereistdat gedetineerden van de inrichtingen een ventilator krijgen.
In zijn algehele reactie op dit rapport geeft staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie aan, dat het praktisch niet haalbaar is van het meerpersoonscellen-beleid in vreemdelingendetentie af te zien, juist omdat het zo vaak wordt toegepast.

5. Aanbeveling wordt feit 

Mannen en vrouwen gescheiden tenzij sprake van gezinssituatie

Mannen en vrouwen die op grond van artikel 59 Vreemdelingenwet gedetineerd worden, zullen in uitzetcentrum Schiphol in het vervolg zo veel mogelijk gescheiden worden vastgehouden. Dit heeft staatssecretaris Teeven de Tweede Kamer onlangs geschreven. Deze handelswijze is aanbevolen door de ISt in haar rapport van september 2010. Echter wanneer het gezinnen betreft kan het gezamenlijk onderbrengen juist helpen gezins– en partnerrelaties in stand te houden en wordt op gezamenlijke opsluiting ingezet. Intussen is er ook in het Detentiecentrum Rotterdam een relatieafdeling geopend waarin partners gehuisvest kunnen worden.

 

6. Niet nodeloos in isoleer en extra zorgplicht jegens zwangere vrouwen

Nationale Ombudsman veroordeelt inzet isoleercel

Vanwege een onaangekondigde wake vlakbij de hekken van de luchtplaats van detentiecentrum Schiphol, waar zich op dat moment een aantal gedetineerden bevonden, ontstond er onrust onder de bewakers. Dertien gedetineerden weigerden in eerste instantie op verzoek van de bewaking terug te keren naar hun cel, na afloop van de lunchpauze verlieten ze uiteindelijk toch de luchtplaats. Het Interne Bijstandsteam (IBT) werd evenwel toch ingezet om hen in een afzonderingscel te plaatsen, omdat zij geweigerd hadden op het eerste verzoek in te gaan. De Nationale Ombudsman oordeelde deze inzet van het IBT zowel onrechtmatig als in strijd met de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam. Bovendien werd het evenredigheidsbeginsel geschonden omdat op het moment dat tot afzondering werd besloten – en nog wel voor drie dagen- de situatie al onder controle was. Dit maakte dat de maatregel die als ordemaatregel bedoeld is, meer het karakter droeg van een sanctiemaatregel.

Verder sprak de Ombudsman zijn zorg uit over de moeite die verzoeker had moeten doen om zijn klacht behandeld te krijgen omdat het klachtrecht voor gedetineerde vreemdelingen in het regime grenslogies anders is geregeld dan op basis van de Penitentiaire beginselenwet.

Rapport Nationale Ombudsman, 11 april 2011, 2011/109

 

Geen handboeien of broekstokken voor zwangere vrouwen

Een zwangere vrouw moet op een verantwoorde manier een bezoek kunnen brengen aan een gynaecoloog, zo heeft de beroepscommissie van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) uitgemaakt. De vrouw beklaagde zich bij de commissie over het feit dat haar de toegang tot de gynaecoloog in het ziekenhuis werd belemmerd, omdat zij in handboeien vervoerd moest worden. Zij ervaarde dit als vernederend en bovendien meende zij dat deze wijze van vervoer schade zou kunnen veroorzaken aan haar ongeboren kind. De commissie was het met de vrouw eens en heeft in haar uitspraak de directeur van de inrichting erop gewezen dat het strijdig met de wet is om zwangere vrouwen geboeid te vervoeren.

Wat er in deze zaak eveneens speelde was dat klaagster vanwege haar gewichtsafname en zwangerschap herhaaldelijk om extra voedsel, in het bijzonder versproducten, had gevraagd. Vanwege organisatorische redenen, gelegen in haar overplaatsing van Zeist naar Rotterdam, was er zeven dagen lang niet tegemoetgekomen aan haar verzoek.

De commissie oordeelde dat de directeur er zorg voor had moeten dragen dat deze belemmeringen tijdig weg waren genomen en heeft onderkend dat een inrichtingsdirecteur een extra zorgplicht heeft ten aanzien van zwangere vrouwen.

Beroepscommissie RSJ, 9 juni 2011, 10/3500/GA