Een onverwachte toename van migranten via Schiphol zet grensdetentie flink onder druk. De flinke toename van met name migranten uit West-Afrika heeft geleid tot overvolle afdelingen, de opening van een grensdetentie afdeling in Rotterdam, en een bezoek van Amsterdamse rechters.
Nieuwe route leidt tot drukte in detentie
Door een nieuwe migratieroute van West-Afrika naar Zuid-Amerika- met een overstap op Schiphol- belandden steeds meer mensen langdurig in grensdetentie. Hier hebben we in onze vorige nieuwsbrief al over gepubliceerd. Je kan in grensdetentie terecht komen als je geweigerd wordt aan een Europese buitengrens. Als je met het vliegtuig Nederland binnenkomt en asiel aanvraagt kan het zijn dat je in grensdetentie moet blijven terwijl je je asielaanvraag afwacht. Juridisch gezien ben je dan nog niet in Nederland. Hoewel grensdetentie niet gaat om het uitzitten van een straf zien de afdelingen er nagenoeg hetzelfde uit als in een strafgevangenis.
Tabel 1: Aantal vreemdelingen dat bij de KMar heeft aangegeven asiel te willen aanvragen. Bron: Stichting Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS)
De recente overbezetting heeft geleid tot een schrijnende situatie. Asielzoekers zitten maandenlang vast zonder geschikte winterkleding en mogen slechts beperkt luchten. Ze verblijven verplicht in tweepersoonscellen waar ze tussen 16:30 tot de volgende ochtend om 08:00 opgesloten zitten. Het meldpunt ontvangt alarmerende meldingen van mensen die al maanden in dezelfde kleding lopen of niet naar buiten kunnen vanwege een gebrek aan warme schoenen en jassen.
De aanhoudende drukte heeft ook geleid tot de uitbreiding van grensdetentie naar Detentiecentrum Rotterdam. Sinds december 2024 is afdeling A van dit centrum omgevormd om de overloop vanuit Schiphol te ontvangen. De ingeslotenen in grensdetentie in Rotterdam mogen ’s avonds wel hun cel uit.
Er zijn ook veel vrouwen naar Zeist gebracht, we hebben daar ook enkele vrouwen bezocht. Er werd veel geklaagd over het gebrek aan voldoende kleding.
Bezoek rechters aan JCS
De rechtbank van Amsterdam heeft een ongebruikelijke schouw gedaan in Justitieel Complex Schiphol. De rechtbank heeft op basis van de waargenomen ‘sterk penitentiaire aard’ van de instelling op 31 januari geoordeeld dat Schiphol geen geschikte plek is voor de opvang van asielzoekers. JCS “lijkt zowel qua gebouw als inrichting in alles op een gevangenis” wat in strijd is met de Opvangrichtlijn van de Europese Unie (zie uitspraak 31 januari 2025). Minister Faber van Asiel en Migratie is tegen deze uitspraak in beroep gegaan bij de Raad van State. In een vergelijkbare zaak is 29 januari besloten dat JCS nog altijd wel een rechtmatige locatie is om asielzoekers te huisvesten (zie uitspraak 29 Januari 2025)
Kleding donaties
Wij krijgen dagelijks veel telefoontjes vanuit JCS. Mensen hebben het zwaar met de lange tijd in de cel en voelen zich onterecht behandeld. Mensen zijn gefrustreerd. Ze komen naar Nederland voor bescherming (asiel) en zijn verbaasd dat ze maanden in de gevangenis zitten. Er komen klachten binnen over onvoldoende psychologische hulp en behoefte aan sociaal contact.
Om de situatie van gedetineerden te verlichten hebben wij op allerlei plekken oproepen geplaatst voor bezoek of het inzamelen van kleding en vrijwilligers die Frans, Wulaar, Wollof, Somalisch of andere talen spreken. Afromagazine heeft onze oproep ook gepubliceert en geschreven over de situatie op Schiphol. Voor ingeslotenen die graag bezoek ontvangen, hebben we een buddy systeem opgezet. Ook heeft Frans Zoer zich op onze hulpvraag ingezet door een regeling met het Leger de Heils en het Detentiecentrum Schiphol te maken. Door zijn bemiddeling heeft het Leger de Heils veertien pallets met kleding aan het detentiecentrum gedoneerd. Wij hebben hierop van veel ingeslotenen te horen gekregen dat zij kleding hebben ontvangen en ook Vluchtelingenwerk in het detentiecentrum gaf aan dat de kleding goed is ontvangen.
