Wat houdt het in?
Een vreemdeling is iemand die niet de Nederlandse nationaliteit bezit en niet op grond van een wettelijke bepaling als Nederlander moet worden behandeld. Hierbij valt te denken aan asielzoekers, arbeidsmigranten, buitenlandse studenten en gezinsleden die met hun familie herenigd willen worden.
Als mensen naar Nederland komen en hier langer dan drie maanden willen verblijven, hebben ze toestemming van de regering nodig om op het grondgebied van Nederland te mogen verblijven. Mensen hebben de mogelijkheid (een aanvraag voor) een verblijfsvergunning te doen om rechtmatig in het land te kunnen verblijven.
Als een vreemdeling zo’n verblijfsvergunning niet (meer) heeft, dient hij het land uit eigen beweging te verlaten. Doet hij dit niet, dan verblijft deze persoon vanaf dit moment onrechtmatig in Nederland en kan de vreemdeling in vreemdelingendetentie worden vastgezet. Dit zijn speciale gevangenissen waar vreemdelingen zonder geldige verblijfsdocumenten kunnen worden vastgehouden met als doel uiteindelijk te worden uitgezet. Zij kunnen tot 18 maanden worden vastgehouden. Zij zitten daar dus niet vanwege een strafbaar feit maar alleen omdat ze niet over de juiste documenten beschikken.
Er bestaan twee soorten vreemdelingenbewaring: Grensdetentie op grond van artikel 6 van de Vreemdelingenwet en vreemdelingenbewaring op grond van art. 59 van de Vreemdelingenwet.
Grensdetentie (art. 6 Vreemdelingenwet)
Migranten die zonder toestemming en zonder de benodigde papieren Nederland binnen willen komen, kunnen bij de grens worden aangehouden. Zij worden dan in grensdetentie geplaatst. Dit zijn grenshospitia waar migranten moeten verblijven in afwachting van een beslissing op een verblijfsvergunningsaanvraag (maximaal 6 weken) of op uitzetting uit Nederland. Zo wordt voorkomen dat deze migranten Nederland illegaal binnenkomen. Zij verblijven hier onder het Reglement Regime Grenslogies.
Vreemdelingenbewaring (art. 59 Vreemdelingenwet)
Daarnaast kunnen migranten binnen Nederland worden aangehouden indien het redelijk vermoeden bestaat dat zij onrechtmatig in Nederland verblijven. Zij worden dan op grond van art. 50 van de Vreemdelingenwet naar het politiebureau gebracht waar zij maximaal 6 uur kunnen verblijven. Hierna kunnen zij vijf dagen in een politiecel worden geplaatst. In deze periode onderzoekt de vreemdelingenpolitie of de migrant rechtmatig in Nederland verblijft.
Indien de migrant onrechtmatig in Nederland verblijft en het land dient te verlaten, wordt hij in vreemdelingenbewaring geplaatst.
Deze migranten in vreemdelingenbewaring verblijven in detentiecentra. Vreemdelingenbewaring kan maximaal 18 maanden duren. De migranten verblijven onder het regime van beperkte gemeenschap uit de Penitentiaire Beginselenwet. Dit is het regime dat ook van kracht is in reguliere huizen van bewaring waar voorlopig gehechten verblijven.