Europees Migratienetwerk Nederland (EMN) heeft de situatie in Nederland met betrekking tot vreemdelingendetentie en alternatieven voor detentie vergeleken met de situatie in andere EU-lidstaten. Uit dit rapport blijkt dat het Nederlandse beleid voor (alternatieven voor) vreemdelingendetentie weinig verschilt met het beleid van andere EU-lidstaten. Bovendien geeft het rapport aan dat er weinig informatie is over de effectiviteit van (alternatieven voor) vreemdelingendetentie.
In Nederland is vreemdelingendetentie toegestaan, maar mag dit alleen als uiterste middel worden gebruikt. Zo zijn alle EU-lidstaten juridisch verplicht om eerst andere mogelijkheden te overwegen. Het rapport geeft aan dat dit nog niet voldoende gebeurt. Zo maken lidstaten nog te weinig gebruik van alternatieven voor detentie.
De meest voorkomende alternatieven voor vreemdelingendetentie zijn:
- Meldplicht
- Verplichting om op een aangewezen plaats te verblijven
- Inname van documenten, zoals een paspoort of reisdocument
- Verplichting om het verblijfsadres aan de autoriteiten door te geven
- Afgifte van een borgsom of vrijlating op borgtocht
Op één na worden al deze alternatieven ook in Nederland toegepast. De verplichting om het verblijfsadres aan autoriteiten door te geven is in Nederland namelijk geen alternatief voor vreemdelingendetentie maar een plicht in migratieprocedures. In het artikel worden ook nog enkele minder voorkomende alternatieven genoemd, zoals bijvoorbeeld elektronisch toezicht. Deze minder voorkomende alternatieven worden niet in Nederland toegepast.
Om te kijken of (alternatieven voor) vreemdelingendetentie effectief zijn, is er gekeken naar drie dingen: 1) of de terugkeer kan worden gerealiseerd; 2) of de kosten lager zijn dan het alternatief en 3) of grondrechten worden gewaarborgd. Of (alternatieven voor) vreemdelingendetentie effectief zijn, is helaas niet duidelijk. Zo sluit het rapport af met dat er weinig bekend is over de effectiviteit.
Wel geeft het rapport aan dat uit rapporten van ngo’s blijkt dat de rechten van mensen zonder verblijfsvergunning in vreemdelingendetentie niet altijd worden beschermd. Zo kan vreemdelingendetentie negatieve gevolgen hebben voor de fysieke en mentale gezondheid.