Tien Nederlandse non-gouvernementele organisaties (NGO’s), waaronder Stichting LOS, hebben een rapport opgesteld over de implementatie van het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie (CERD) in Nederland.

De rapportage bevat het perspectief van het maatschappelijk middenveld op de implementatie van het Internationale Verdrag inzake Rassendiscriminatie door het Koninkrijk in de afgelopen 5 jaar. Een van de kwesties waarover geschreven werd is het inhumane karakter van vreemdelingendetentie.

Ultimum remedium
Het aantal mensen dat tussen 2015 en 2018 in vreemdelingendetentie is geplaatst is toegenomen. In 2015 werden 2180 mensen in vreemdelingendetentie geplaatst, ten opzichte van 3520 mensen in 2018. Vreemdelingendetentie is volgens de Nederlandse overheid een ‘ultimum remedium’, wat inhoudt dat vreemdelingendetentie alleen mag worden ingezet als uiterst redmiddel om iemand beschikbaar te houden voor uitzetting. In de praktijk is het echter zo dat bijna alle ongedocumenteerden in vreemdelingendetentie worden geplaatst en dat er geen alternatieven worden ingezet. In het rapport wordt dan ook geconcludeerd dat niet wordt voldaan aan het criterium van ‘ultimum remedium’.

Kwetsbare mensen in vreemdelingendetentie
Het wetsvoorstel Wet Terugkeer en vreemdelingenbewaring zou vreemdelingendetentie in plaats van een strafrechtelijk kader een bestuursrechtelijk kader geven. De wetgever uit in deze nieuwe wet zijn zorgen over kwetsbare personen in detentie, zoals mensen met psychische en gezondheidsproblemen. Er zijn echter geen specifieke criteria opgesteld waaraan de zorg voor kwetsbare personen moet voldoen of in welke situatie iemand wel of niet gedetineerd mag worden. Dit kan zorgen voor het willekeurig inzetten van vreemdelingendetentie. Het rapport stelt dat de aanwezigheid van een psychische stoornis of een lichamelijke handicap al reden genoeg zou moeten zijn om iemand niet in vreemdelingendetentie te plaatsen. Daarnaast worden persoonlijke omstandigheden en langetermijneffecten van detentie niet meegenomen in de beslissing. Tenslotte wordt ook de vraag gesteld of detentiecentra wel de nodige zorg kunnen bieden.

Straffen
In het rapport wordt ook gesteld dat mensen in vreemdelingendetentie beter behandeld moeten worden. Vreemdelingen in detentie worden vaak geboeid bij transport of als straf in een isolatiecel geplaatst. Het gebruik van isolatie is tussen 2016 en 2017 zelfs gestegen. Isolatie heeft negatieve effecten op de mentale en fysieke gezondheid en mag slechts in zeer uitzonderlijke gevallen ingezet worden. De Nederlandse overheid moet verbieden dat kinderen onder de twaalf jaar in isolatie worden geplaatst en dat detentiecentra collectief kunnen straffen in het geval van incidenten.

Kinderen in detentie
Kinderen mogen voor maximaal 14 dagen in vreemdelingendetentie geplaatst worden, maar uit onderzoek blijkt dat dit gemiddeld 21 dagen is. Het rapport stelt dat dit zorgwekkend is, want detentie heeft zeer negatieve effecten op het welzijn van kinderen, zelfs als het voor een heel korte tijd is.

De rapportage is inmiddels verstuurd naar het VN-comité tegen rassendiscriminatie. Op basis van deze rapportage en andere rapportages zal het VN-comité een bijeenkomst organiseren waarin gediscussieerd zal worden over de implementatie van de CERD.