De Raad van Europa bracht in november een handleiding uit voor mensen die te maken hebben met migranten en asielzoekers die vastzitten in zogeheten ‘administrative detention’. Het gaat hierbij niet alleen om vreemdelingendetentie, maar om alle situaties waarbij mensen van vrijheid worden beroofd of worden vastgehouden in situaties die neerkomen op vrijheidsberoving. De handleiding is samengesteld met als doel om bestaande standaarden voor administratieve detentie samen te brengen, zodat migranten en asielzoekers humaan en menswaardig worden behandeld. Een kleine groep van experts hebben de handleiding in een aantal bijeenkomsten herzien, daarin was Revijara Oosterhuis, coördinator van het Meldpunt Vreemdelingendetentie, ook betrokken als participerend deelnemer. De handleiding is grotendeels gebaseerd op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het is een praktische tool die professionals die met migranten werken kan helpen en hopelijk risico’s voorkomt op iedere vorm van misbruik of schendingen van rechten van mensen van wie vrijheid is ontnomen.
De richtlijnen gaan over allerlei onderwerpen: bijvoorbeeld over voeding, vervoer, omgang met kwetsbare personen, recreatie en disciplinaire maatregelen. Ook op isolatie wordt ingegaan. Het toepassen van isolatiemaatregelen zou voorkomen moeten worden, tenzij het strikt noodzakelijk en een laatste redmiddel is. In dat geval moet isolatie zo kort mogelijk moeten duren en enkel onder strikte voorwaarden worden toegepast. Er moet juist gerapporteerd worden over de isolatie, een arts of ander medisch personeel moet beschikbaar zijn en de situatie van de persoon in de gaten houden. Medisch onderzoek moet voor, tijdens en na de maatregel plaatsvinden, iemand moet een uur per dag in de buitenlucht kunnen zijn en iemand moet toegang hebben tot klachtenprocedures.
Tevens wordt er ingegaan op onderzoek van bezittingen of het lichaam van personen die in vrijheid worden beperkt. Dit mag enkel gebeuren wanneer het noodzakelijk en proportioneel is, en het een legitiem doel dient. Lichamelijke onderzoek (fouillering en visitatie) mag enkel door mensen van hetzelfde geslacht worden uitgevoerd.
In vreemdelingendetentie in Nederland wordt niet voldaan aan de eisen over isolatie. Zo wordt het niet pas toegepast als laatste redmiddel, maar als orde- of strafmaatregel. Bijvoorbeeld wanneer ingeslotenen een meerpersoonscel weigeren. Ook wordt het als standaardprocedure toegepast, bijvoorbeeld vlak voor een persoon wordt uitgezet. Tevens hoort het Meldpunt Vreemdelingendetentie regelmatig verhalen van ingeslotenen die geen arts hebben gezien tijdens hun tijd in isolatie.
Lichamelijk onderzoek wordt niet uitgevoerd door mensen van hetzelfde geslacht. Bij fouillering wordt hier geen rekening mee gehouden in vreemdelingendetentie. Ook heeft het Meldpunt afgelopen jaar klachten binnen gekregen van personen die gevisiteerd zijn door iemand van een ander geslacht.