Directeuren van vreemdelingendetentiecentra moeten de bevoegdheid krijgen om een lockdown in te stellen, dit zegt staatssecretaris van der Burg. Hij zou dit graag doorgevoerd willen hebben binnen het Wetsvoorstel Terugkeer en Vreemdelingenbewaring. Aanleiding hiervoor is het rapport van het WODC over de toegenomen beheerslast in Detentiecentrum Rotterdam. Ondanks het uitgebreide onderzoek blijft het onduidelijk wat precies de oorzaak is van deze toegenomen beheerslast.

In de nieuwsbrief van februari heeft het Meldpunt Vreemdelingendetentie al een bericht uitgebracht over de bevindingen van het WODC rapport dat verscheen in februari. Deze bevestigen dat er sprake is van toenemende beheerslast in het detentiecentrum. Het WODC beschrijft hiervoor meerdere onduidelijke oorzaken. Zo kan het volgens hun komen doordat er vaker migranten van Noord-Afrikaanse achtergrond binnenkomen. Bovendien zou de gemiddelde leeftijd van de ingeslotenen zijn afgenomen. Daarbij zou ook de leeftijd van (nieuwe) medewerkers van het detentiecentrum lager zijn en zijn deze medewerkers dus minder ervaren. Er wordt door hen meer gefocust op het houden van controle in plaats van het bewaren van harmonie. Deze ontwikkelingen zouden kunnen hebben bijgedragen aan de toegenomen beheerslast in het detentiecentrum. Ondanks de nadruk op de toegenomen beheerslast maakt het rapport niet duidelijk wat er precies verstaan wordt onder deze ‘overlast’. Het is dan ook lastig te bepalen wat er precies aan de overlast heeft bijgedragen.

Staatssecretaris van der Burg bespreekt deze bevindingen in zijn brief naar de Tweede Kamer. Hij beschrijft dat het WODC-onderzoek bevestigt wat al eerder geconcludeerd is over de toename van de beheerslast. Ook benoemt hij naar aanleiding van de bevindingen dat het kunnen nemen van maatregelen door de directeur tegen overlastgevende ingeslotenen een noodzaak is. De toevoeging aan de wet zal de directeur bevoegdheid geven om een lockdown in te stellen, waarbij de celdeuren 23 uur per dag gesloten blijven. Hiermee komen ook ingeslotenen die niks met de overlast te maken hebben in lockdown. Dit wetsvoorstel wordt in april in de Tweede Kamer behandeld. Tot slot beschrijft van der Burg dat het van belang is om nieuwe medewerkers te trainen op het gebied van interculturaliteit en de-escalerend optreden.

Het Meldpunt ziet geen grond voor het invoeren van de lockdown in de wet en vindt het zeer ernstig dat het WODC-onderzoek gebruikt wordt als argument hiervoor. De toevoeging richt zich namelijk alleen op de ingeslotenen terwijl er ook andere oorzaken kunnen zijn voor de toegenomen beheerslast. Bovendien neigen de genoemde oorzaken naar etnisch profileren. Kenmerken als leeftijd en etniciteit worden gezien als een oorzaak voor de overlast. Daarbij komt het feit dat ‘overlast’ nergens gedefinieerd wordt. 

Het Meldpunt is van mening dat er meer gefocust moet worden op competente professionals, educatieve trainingen voor personeel en gezonde vertrouwensrelaties met ingeslotenen. Het detentiecentrum heeft al een streng regime, de komst van de lockdown zal dit alleen maar erger maken.